روانشناسی پرخوری عصبی

فصلنامه زمستان ساختمان پزشکان جهانمهر

 

برای مدیریت اضافه وزن و پیروی از سبک زندگی سالم عوامل  بسیاری را باید در نظر بگیریم .الگوی سبک زندگی ، عادت ها ، میزان تحرک روزانه ، ویژگی های شخصیتی ، الگوهای شناختی (فکری) و هیجانی (احساسی ) همه و همه میتوانند به ما برای پیدا کردن مسیر درست و ماندگار کمک کنند.یکی از عواملی که به نظر من برای ابتدای راه سبک زندگی سالم مهم است شناسایی الگوهای غذا خوردنمان میباشد پژوهش‌‌های جدید نشان می‌دهند که مغز افرادی که اضافه‌وزن دارند، به نوعی به غذا خوردن وابسته است و می‌شود گفت که انگار به جز خوردن برای سیر شدن، دلایل دیگری هم برای پرخوری دست‌وپا می‌کند. ما مغز افراد دارای اضافه‌وزن را «مغز وابسته به غذا خوردن» یا «مغز عاشق غذاخوردن» می‌نامیم.اطلاعات زیر به شما کمک در تشخیص الگوهای رفتاری مرتبط با خوردن  کمک میکند .

خوردن برای لذت 

پای ثابت همه‌ی جشن‌ها و مهمانی‌های ما، غذاهای خوشمزه‌ای است که میزبان با حوصله‌ی تمام فراهم می‌کند. خیلی از غذاهایی که ما می‌خوریم، فقط و فقط برای این طراحی و آماده می‌شوند که آن‌ها را بخوریم و از آن‌ها لذت ببریم، در حالی که می‌دانیم عملاً هیچ نفعی برای‌ بدن‌مان ندارند یا حتی ضررهای اثبات‌شده‌ای دارند. مثال این دسته غذاها، دسرها و خوراکی‌هایی مثل چیپس و پفک و فست‌فودها هستند.  

خوردن برای حال بهتر 

گاهی اوقات موضوع این نیست که صرفاً لذت بیش‌تری ببریم بلکه می‌خواهیم از شر حال بدمان خلاص شویم. ‌همه‌ی ما این تجربه را داریم که بعد از یک روز کاری سخت به خانه بیاییم و بدون توجه به این که گرسنه هستیم یا نه، ناخنکی به غذاهای داخل یخچال بزنیم. متأسفانه یا خوشبختانه غذاخوردن یکی از روش‎های بسیار مؤثر برای بهتر کردن حال ماست.  

خوردن از روی عادت 

مسابقه‌ی فوتبال تا نیم ساعت دیگر شروع می‌شود، همه‌چیز آماده هست؟ نه! بچه‌ها یادشان رفته تخمه بخرند! عادت تخمه خوردن همراه با تماشای تلویزیون به همین سادگی شکل می‌گیرد و بعد از مدتی به خودتان می‌آیید و می‌بینید که اضافه‌وزن‌تان دردسرساز شده است. شاید باورتان نشود، اما در مورد خیلی از چیزهایی که در طول روز می‌خورید، فکر نمی‌کنید.

خوردن از روی فشار اجتماعی 

اطرافیان ما تأثیر بسیار زیادی روی غذا خوردن ما دارند. آن‌ها حتی وقتی ما را با اصرار و تعارف تحت فشار قرار نمی‌دهند هم می‌توانند روی خوردن ما تأثیر بگذارند. مغز ما به سیستمی مجهز است که حالت‌های هیجانی دیگران را در خودش بازسازی می‌کند. بنابراین وقتی کسی با میل و اشتیاق فراوان غذا می‌خورد، احتمال این که به او بپیوندید، بسیار زیاد می‌شود. 

خوردن فقط به دلیل نشانه‌ها

گاهی اوقات دلیل غذا خوردن ما فقط و فقط این است که با نشانه‌هایی که ما را یاد خوردن می‌اندازند روبه‌رو شده‌ایم. مثلاً ممکن است بوی کباب به مشام‌مان رسیده باشد و یا از کنار ویترین شیرینی‌فروشی گذشته باشیم. همین یک نشانه کافی‌است تا مغز ما وارد عمل شود و نقشه‌ی یک پرخوری ناخواسته را بچیند. 

تغییر عادات غذایی

با کمی تامل درسبک زندکی  افرادی که دارای اضافه وزن هستند متوجه  یک سری رفتارهای نامناسب  درالگوی زندگیشان و سبک خوردنشان میشویم. در تغییر عادت ها همیشه باید یادمان باشد که چون عادات با سرعت و  حداقل آگاهی انجام شده اند  اصولا انرژی زیادی از افراد نمیگیرند و خیلی از افراد متوجه این عادت ها نیستند بنابراین شناسایی و تغییر دادن شان برایمان سخت میشود.

در تعریف عادت  میتوانیم  اینطور بگوییم که عادت یک عمل آموخته شده هست که بارها و بارها تکرار میشود وبه بخشی از ویژگی های رفتار ما تبدیل شده اند به شکلی که اگر آن را انجام ندهیم  احساس ناخوشایندی داریم و فکر میکنیم چیزی را گم کردیم یا چیزی تو زندگیمون کامل نیست .

مثل این  حرفها که  : 

من عادت دارم حتما برای ناهار یا شام یک بشقاب برنچ بخورم و اگر نخورم  انگار ناهارم کامل نبوده .

من عادت دارم همراه غذام حتما یه تیکه نان رو بخورم. 

یا حتما حتما بعد غذام  باید یه چیز شیرین رو بخورم. 

خب همه اینها نه به خاطرولع است نه در پاسخ به گرسنگی  

جالبه بدونیم بعضی از این عادت ها تا حدودی جنبه فرهنگی هم دارد مثل مهمانی هامون که حتما در آن  انواع شیرینی جات را برای پذیرایی از مهمان ها در نظر میگیریم هست یا حتما برای وعده های اصلی برنج وجود دارد .

حالا که به صورت علمی گفتیم که عادت چیه  بزارید با چند مثال ساده دیگه  به شما در شناسایی عادت هاتون  کمک کنم  ، سپس برای شناسایی عادت های خوردن و سبک زندگیتون شما جدول زیر را کامل کنید .

ایستاده غذا خوردن 

 تند تند غذا خوردن

ننوشیدن آب درطول روز به اندازه کافی 

داغ خوردن غذا 

مصرف ترشی در کنار غذا

استفاده از نوشابه های گازدار 

 شیرینی خوردن بعد از غذا

 

نگار بلورفروشان

نظام پزشکی 1378